Ονομάζεται κάθε διαταραχή της δακρυϊκής συσκευής είτε ως προς την ποιότητα, είτε ως προς την ποσότητα είτε ως προς και τα δύο, των επιμέρους στιβάδων που αποτελείται. Η παραγωγή των δακρύων διακρίνεται σε:
- Βασική , η οποία είναι ακατάπαυστη
- Αντανακλαστική , η οποία οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες που «ενοχλούν» το μάτι και αποτελεί μέρος της φυσικής του άμυνας
- Συναισθηματική , η οποία οδηγεί στο κλάμα
Το δάκρυ αποτελείται από 3 στιβάδες:
- Την λιπιδική στοιβάδα που παράγεται από τους μεϊβομιανούς αδένες οι οποίοι βρίσκονται τοποθετημένοι σε σειρά στο άνω και κάτω βλέφαρο και είναι υπεύθυνη για προστασία της υδατοειδούς στιβάδας από εξάτμιση και την διατήρηση των δακρύων στην επιφάνεια του οφθαλμού
- Την υδατοειδή στιβάδα που παράγεται από τον κύριο δακρυϊκό αδένα ο οποίος βρίσκεται στο άνω-έξω τεταρτημόριο του οφθαλμού κάτω από το πάνω βλέφαρο και παράγει νερό, άλατα και πρωτεΐνες
- Την βλεννώδη στιβάδα που παράγεται από τα κύτταρα goblet του επιπεφυκότα και απλώνεται στην επιφάνεια του οφθαλμού και βρίσκεται σε επαφή με τον κερατοειδή
Οι στιβάδες των δακρύων λειτουργούν συνεργικά ώστε να διατηρούν την επιφάνεια του οφθαλμού:
- Υγρή και υγιή
- Λεία για διαυγή όραση
- Με ισχυρή άμυνα απέναντι σε παθογόνα και ξένα σώματα
- Να συνεισφέρει στην ανάπλαση του κερατοειδούς
Η ξηροφθαλμία κατατάσσεται σε 2 κατηγορίες με βάση ποια στιβάδα υπολειτουργεί:
- Η ξηροφθαλμία από εξάτμιση που αποτελεί το 80% των περιπτώσεων με υπολειτουργία των μεϊβομιανών αδένων
- Η ξηροφθαλμία από μειωμένη παραγωγή δακρύων από τον δακρυϊκό αδένα
Τα αίτια της ξηροφθαλμίας που σχετίζεται με μειωμένη παραγωγή δακρύων είναι κυρίως:
- Σύνδρομο Sjögren (αυτοάνοσο νόσημα, όπου τα λευκά αιμοσφαίρια του οργανισμού επιτίθενται κατά των εξωκρινών αδένων και κυρίως των δακρυϊκών και σιελογόνων αδένων. Συνδέεται συχνά με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα.)
- Αυτοάνοσα νοσήματα του συνδετικού ιστού (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος)
- Αυτοάνοσα νοσήματα των βλεννογόνων (π.χ. ουλώδες πεμφιγοειδές)
- Σακχαρώδη Διαβήτη
- Διαθλαστικές επεμβάσεις διόρθωσης μυωπίας-υπερμετρωπίας-αστιγματισμού ( κυρίως LASIK ). Η ξηροφθαλμία υποχωρεί συνήθως μετά το εξάμηνο από την επέμβαση
- Κλιμακτήριος (Οι ορμονικές αλλαγές στη γυναίκα κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή δακρύων του οφθαλμού, έτσι ώστε 3 στις 4 γυναίκες μετά την ηλικία των πενήντα να εμφανίζουν ήπια έως σοβαρά συμπτώματα ξηροφθαλμίας.)
- Χρήση φαρμάκων σε τοπικό ή συστηματικό επίπεδο ( όπως είναι φάρμακα για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, αντι-αλλεργικά, αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, καθώς και αντισυλληπτικά)
Η αυξημένη εξάτμιση των δακρύων από τον κερατοειδή σχετίζεται με:
- Δυσλειτουργία των μεϊβομιανών αδένων και του ομαλού βλεφαρισμού όπως στη:
- Βλεφαρίτιδα
- Ροδόχρου Ακμή
- Θυρεοειδοπάθεια - Περιβαλλοντολογικούς παράγοντες όπως είναι
- Ο ήλιος
- Ο αέρας
- Το ξηρό κλίμα
- Ο κλιματισμός
- Ο μειωμένος βλεφαρισμός κυρίως κατά τη χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών
Συμπτώματα της ξηροφθαλμίας είναι:
- Αίσθηση ξένου σώματος
- Ερυθρότητα οφθαλμών
- Φωτοευαισθησία
- Δυσανεξία σε φακούς επαφής
- Δακρύρροια ( μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά η υπερβολική έκκριση δακρύων μπορεί να είναι σύμπτωμα ξηροφθαλμίας)
- Καύσος
- Βλεννώδεις εκκρίσεις
- Θολή όραση ειδικά μετά από διάβασμα, χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ή κατά το τέλος της ημέρας
Η ξηροφθαλμία διαγνώσκεται βιομικροσκοπικά με εξειδικευμένες εξετάσεις:
- Το Schirmer Test με το οποίο αξιολογείται η ποσότητα παραγωγής των δακρύων
- Η χρώση με φλουορεσκεΐνη και η εξέταση BUT (Break Up time ) που ελέγχουν την ποιότητα των δακρύων
- Η χρώση με άλλες χρωστικές όπως είναι το Rose Bengal ή το πράσινο της λισσαμίνης που χρησιμοποιούνται σε βαριές μορφές ξηροφθαλμίας
- Μέτρηση της ωσμωτικότητας των δακρύων με ειδικές συσκευές
Σε περιπτώσεις ασθενών που διαγνώσκονται με ξηροφθαλμία και διαμαρτύρονται ταυτόχρονα για ξηροστομία και ξηροδερμία είναι αναγκαία η παραπομπή σε ρευματολόγο που θα διερευνήσει την ύπαρξη συνδρόμου Sjögren.
Η ξηροφθαλμία αντιμετωπίζεται συντηρητικά:
- Με τεχνητά δάκρυα ή γέλη
- Ελαφριά κορτιζόνη σε μορφή κολλυρίων
- Σταγόνες κυκλοσπορίνης
- Αποκλεισμός των δακρυϊκών σημείων με ειδικά πώματα
- Συστηματική αγωγή σε περίπτωση Sjögren
Οι θεραπείες αυτές πραγματοποιούνται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό.
Η ξηροφθαλμία, τόσο αυτή που οφείλεται σε δυσλειτουργία μεϊβομιανών όσο και αυτή που οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή από τον κύριο αδένα αντιμετωπίζεται πλέον και «επεμβατικά» με 2 υπερσύγχρονα μηχανήματα τα οποία διαθέτει το ιατρείο μας. Τη συσκευή E-eye και τη συσκευή Rexon. Η πρώτη επιδρά στην κατασκευή των μεϊβομιανών αδένων βελτιώνοντας τη λειτουργία τους μέσω της νευρικής οδού , η δεύτερη ενισχύοντας την αποδοτικότητα όλων των αδένων με τη μετάδοση ηλεκτρικών κυμάτων. Η θεραπεία πραγματοποιείται με συνδυασμό των 2 θεραπειών σε 6 συνεδρίες διάρκειας περίπου 20 λεπτών η καθεμία με διάστημα 1 εβδομάδας η μία από την άλλη. Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζεται ταυτόχρονα η ποιοτική ξηροφθαλμία από εξάτμιση και η ποσοτικά μειωμένη παραγωγή δακρύων.
Πριν τις θεραπείες πραγματοποιείται ένας λεπτομερής προεγχειρητικός έλεγχος που βρίσκει χώρο στο ιατρείο μας με 2 διαγνωστικές συσκευές την Tear Check και την Idra οι οποίες διαγιγνώσκουν από ποιον τύπο ξηροφθαλμίας πάσχει ο ασθενής και αν είναι κατάλληλος για εφαρμογή των θεραπειών που προαναφέρθηκαν.
Τα αποτελέσματα των επεμβάσεων είναι θεαματικά με το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών ικανοποιημένους, απαλλαγή τους από τα βαριά συμπτώματα ξηροφθαλμίας που αναφέρθηκαν πριν και βελτίωση της ποιότητας ζωής τους που τόσο επηρεάζεται από την πάθηση αυτή.
